Erken eğitim programları, 0-6 yaşındaki gelişim yetersizlikleri olan ya da risk altındaki çocuklar ile ailelerine sağlanan, farklı şekillerde uygulanabilen sistematik eğitim programlarıdır.
Ailelere kendi ev ortamlarında öğretim becerileri kazandırmaya yönelik sıklıkla kullanılan erken özel eğitim programlarından bazıları şunlardır:
1. The Murdoch Early Intervention Program,
2. Portage, Parent Action in Childhood Education (PACE)
3. Precise Early Education for Children with Handicaps (PEECH)
4. Small Steps Early Intervention Program.
Erken eğitim programlarının hem çocuklarda, hem ailelerde, hem hizmeti sunanlarda hedefleri vardır.
a. Çocuklar için: (a) gelişimsel becerilerin en iyi şekilde kazanılmasını sağlama; (b) belirli durumlarda ve ortamlarda birlikte yaşayacakları topluma uyumlarını en üst düzeye çıkarma; (c) kişisel bakımlarını yapabilme düzeylerini ve sosyal yaşamlarının kalitesini arttırma.
b. Aileler için: (a) çocuklarıyla ilgili uygun kararları alabilme; (b) çocuklarıyla, hem aile hem de çocuk için doyurucu ve yararlı şekilde etkileşimde bulunabilme; (c) çocuklarının gelişimine katkıda bulunabilme; (d) toplumla bütünleşme.
c. Hizmeti sağlayanlar için: (a) gelişim yetersizlikleri olan çocukların ve ailelerinin toplum tarafından kabulünü arttırma; (b) erken özel eğitim programlarını uygulama ve geliştirme; (c) gelişim yetersizlikleri olan çocukları, ailelerini ve sunulan hizmetleri destekleme ve savunma.
ERKEN ÖZEL EĞİTİM PROGRAMI UYGULAMA ÇEŞİTLERİ
Sıfır-altı yaş gelişim yetersizlikleri gösteren çocuklara yönelik hazırlanan erken özel eğitim programları, hizmet sağlayıcıların konumuna ve işlevine yönelik sahip oldukları görüşler ve yürüttükleri uygulamalar açısından dört gruba ayrılmaktadır:
Uzman-merkezli: Ailenin gereksinimleri, ailenin görüş açısıyla ancak uzman tarafından belirlenir. Ailenin daha işlevsel bir uygulama için uzman yardımına gereksinimi vardır. Aile yeterli görülmediğinden uygulama uzman tarafından yapılır.
Uzman-güdümlü: Aile uzmanın yaptığı uygulamaları kısmen yapmaya başlar. Uzman ailenin yararına olabileceğini düşündüğü uygulamaları belirler. Aile çok düşük düzeyde de olsa kendi problemlerini çözebilecek düzeyde olduğundan, sadece uzmanın kontrolü altında uygulama yapar.
Aile-odaklı: Ailenin neye gereksinimi olduğu daha işlevsel bir uygulamayla, aile ve uzmanın işbirliğiyle belirlenir. Aile daha ön plandadır. Ancak, gereksinim duyulduğunda, uzmanın öneri ve rehberliğine başvurulur. Aile, mümkün olduğunca, önceden uzman tarafından belirlenen gereksinimleri karşılamaya yönelik programı kullanmaya teşvik edilir.
Aile-merkezli: Aile, gereksinimlerini kendisi belirler ve karşılama yollarını kendisi oluşturur. Kaynak sağlama ve hizmet sunma tamamen ailenin gereksinimlerine ve isteklerine göre belirlenir. Uzman sadece danışman konumundadır. Uzman ailenin planlama ve uygulama becerilerini maksimum düzeyde kullanmasına yardım etmek için devreye girer ve aileyi teşvik eder. Uygulama tamamen yeterliğe dayalıdır. Sağlanan kaynak ve desteklerin amacı, ailenin gereksinimlerini karşılama yeterliğini arttırmaktır.